Rok 2023 był niezwykle intensywnym czasem dla działalności naszego stowarzyszenia na rzecz popularyzacji wiedzy o Dąbrowszczakach i upamiętniania ich losów. Zachęcamy do zapoznania się z podsumowaniem naszej aktywności!
W lutym delegacja Stowarzyszenia Ochotnicy Wolności oraz krewnych Dąbrowszczaków odwiedziła szereg miejsc w Hiszpanii związanych z walkami interbrygadzistów z Polski. Jednym z ważniejszych punktów wizyty była miejscowość Valsequillo, gdzie w walkach o lokalny dworzec poległo kilku ochotników kompanii im. Mickiewicza. Do dziś znajduje się tam ich mogiła. Na miejscu zostaliśmy przyjęci przez lokalne władze oraz Asoc. para la Restitución de la Memoria Democrática Valle del Guadiato. Podjęte zostały rozmowy na temat identyfikacji i ekshumacji znajdujących się w mogile żołnierzy.
Podczas wizyty w Cabanillas del Campo zostaliśmy przyjęciu w ratuszu, gdzie odbyło się wydarzenie upamiętniające obecność Batalionu Dąbrowskiego w tej miejscowości w kwietniu i maju 1937 roku i pomoc finansowa, której udzielili lokalnym dzieciom z robotniczych rodzin. Lokalnemu archiwum przekazaliśmy kilkadziesiąt fotografii, które polscy interbrygadziści wykonali w miasteczku podczas wiecu pierwszomajowego, a które dotychczas były zupełnie nieznane w Cabanillas. Wydarzenie upamiętniające odbyło się dzięki naszej współpracy z Foro por la Memoria de Guadalajara.
Punktem centralnym naszej wizyty w Hiszpanii była 15. edycja Marszu nad Jaramą, w tym roku poświęconego Dąbrowszczakom, którzy walczyli w bitwie nad rzeką Jarama w lutym 1938 roku. W Marszu wzięło udział kilkaset osób – zarówno z Hiszpanii jak i z zagranicznych stowarzyszeń działających na rzecz pamięci o interbrygadzistach.
„Jeśli dziś padnie Madryt, jutro padnie Warszawa. Polskie wątki w wojnie domowej w Hiszpanii (1936-1939)” – wystawa pod tą nazwą była dla nas kolejnym ważnym wydarzeniem mijającego roku. Powstała dzięki współpracy Stowarzyszenia Ochotnicy Wolności z Muzeum Niepodległości oraz Kino Muranów i była pierwszą ekspozycją od niemal 40 lat przybliżającą temat Dąbrowszczaków. Pokazaliśmy związane z nimi oryginalne przedmioty i dokumenty, a także zaprezentowaliśmy kilkadziesiąt hiszpańskich plakatów antyfaszystowskich – wśród nich oryginalne dzieła dwóch żydowsko-polskich grafików: Mauricio Amstera i Mariano Rawicza. Wystawa okazała się wielkim sukcesem, polującym ogromne zainteresowanie tym wątkiem z historii polsko-hiszpańskiej. Na wernisaż przybyło około stu gości (wśród nich m.in. aktorka Maja Komorowska, oraz konsul Chile w Warszawie) zaś wystawę, która trwała od lipca do końca września odwiedziło 10 tysięcy osób! Ponadto ekspozycji towarzyszyły liczne wydarzenia: pokazy filmowe, prezentacje i oprowadzania. Już teraz możemy zdradzić, że w nadchodzącym roku postaramy się o kontynuowanie tej formy przybliżania historii Dąbrowszczaków.
W lipcu w rocznicę wybuchu wojny w Hiszpanii zorganizowaliśmy wydarzenie upamiętniające antyfaszystów z Polski na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach przy pomniku Dąbrowszczaków. Towarzyszyła nam reprezentacja z Włoch oraz z Hiszpanii z siostrzanego stowarzyszenia Asociación de Amigos de las Brigadas Internacionales .
Delegacja naszego stowarzyszenia wzięła udział w upamiętnieniu żydowsko-polskiego Dąbrowszczaka Gerszona Rotholca w miejscowości Pradell de la Teixeta. Dzięki naszym przyjaciołom z katalońskiego stowarzyszenia No Jubilem La Memoria udało się zlokalizować miejsce pochówku Gerszona i odsłonić w tym miejscu kamień z tablicą poświęconą Dąbrowszczakowi. Ponadto odbył się szereg wydarzeń towarzyszących tej uroczystości: spacer śladami Dąbrowszczaków po miasteczku Pradell, wycieczka do okopów zajmowanych przez Kompanię Mickiewicza podczas walk nad Ebro. Nasz przedstawiciel wygłosił natomiast prezentację przybliżającą losy Gerszona Rotholca.
Nasz reprezentant odbył wizytę w Departamencie Sprawiedliwości Katalonii celem omówienia naszej współpracy przy programie Alvah Bessie. Założeniem programu jest zebranie jak najpełniejszych danych o poległych na terenie Katalonii interbrygadzistach i ich ekshumacji z masowych mogił.
Odbyliśmy wizję lokalną pod miejscowością Almacelles, gdzie według lokalnej pamięci znajduje się mogiła kilku Dąbrowszczaków. W tym miejscu w kwietniu 1938 roku odbyły się krwawe walki Kompanii im. A. Mickiewicza w obronie Lleidy. Podczas wizyty towarzyszył nam m.in. przedstawiciel lokalnych władz, razem z którymi planujemy upamiętnić to miejsce.
Reprezentant Stowarzyszenia odbył również spotkanie w celu omówienia współpracy z dyrektorką projektu badawczego Sidbrint, działającego w ramach Uniwersytetu w Barcelonie, a którego celem jest tworzenie internetowej bazy danych o ochotnikach i ochotniczkach Brygad Międzynarodowych z całego świata.
Wzięliśmy udział w uroczystości upamiętniającej żołnierzy poległych w Bitwie nad Ebro w 1938 roku. Wydarzenie miało miejsce w miejscu pamięci Les Camposines w prowincji Tarragona, a jego organizatorem były katalońskie władze regionalne. Każdego roku umieszczane są tablice z nazwiskami poległych żołnierzy – w tym roku wśród nich znalazł się Dąbrowszczak Piotr Sosnowski. Za obecność naszego przedstawiciele w wydarzeniu oraz za naszą działalność podziękowała w swoim przemówieniu Ministra Sprawiedliwości Katalonii.
Odwiedziliśmy miejscowość Sant Pere de Torelló, gdzie od listopada 1938 roku do stycznia 1939 mieścił się obóz demobilizacyjny ochotników XIII Brygady im. J. Dąbrowskiego. Dzięki rozmowom z mieszkańcami okazało się, że pamięć o obecności polskich antyfaszystów w miasteczku przetrwała po dziś dzień. Reprezentant stowarzyszenia odbył spotkanie z burmistrzem San Pere de Torelló, podczas którego postanowiono o podjęciu planów upamiętnienia Dąbrowszczaków.
Nie ustajemy również w kwerendach archiwalnych poświęconych poszczególnym Dąbrowszczakom na prośby ich rodzin. W tym roku pomogliśmy kolejnym krewnym w zdobyciu dokumentów i poszerzeniu wiedzy o udziale ich bliskich w hiszpańskiej wojnie.
Działamy dalej! Do zobaczenia na wydarzeniach w nadchodzącym roku!